Waarom Van Gogh zijn oor afsneed: de waarheid achter de mythe

Invoering

Het is een van de meest beruchte verhalen uit de kunstgeschiedenis: Vincent van Gogh , het gekwelde genie, snijdt zijn oor af en levert het af aan een vrouw in een bordeel. Na verloop van tijd is het verhaal een eigen leven gaan leiden – gehuld in mythen, speculaties en popcultuurherinterpretaties. Maar wat gebeurde er die decembernacht werkelijk in Arles? En waarom?

In dit artikel duiken we in de bekende feiten, theorieën en emotionele context van een van de meest dramatische momenten in Van Goghs leven, en gaan we op zoek naar de waarheid achter de bloedige penseelstreken uit de legende.

De setting: Arles, 1888

In februari 1888 verhuisde Van Gogh naar Arles , een klein stadje in Zuid-Frankrijk. Hij was vol hoop. Hij droomde ervan een kunstenaarsgemeenschap te stichten – een 'Atelier van het Zuiden' – en vond een felgeel huis om te huren. Deze periode was ongelooflijk productief: hij schilderde onder andere Zonnebloemen , Het Gele Huis en De Slaapkamer in Arles .

Maar naarmate de maanden vorderden, werd Vincent steeds eenzamer, manischer en paranoïde. Zijn geestelijke gezondheid, die nooit sterk was geweest, begon te verslechteren.

Maak kennis met Gauguin: samenwerking of botsing?

In oktober 1888 werd Van Gogh vergezeld door Paul Gauguin , een collega-schilder. Wat begon als een creatief experiment, ontaardde al snel in een voortdurend conflict. De twee kunstenaars botsten over kunst, levensstijl en persoonlijkheden – Van Gogh was gevoelig en idealistisch; Gauguin, egogedreven en kritisch.

Hun relatie was onstabiel. Van Gogh vreesde in de steek gelaten te worden; Gauguin voelde zich verstikt. De spanning liep in de weken erna hoog op.

De nacht dat het gebeurde

Op 23 december 1888 besloot Gauguin, na een bijzonder heftige ruzie, Arles te verlaten. Diezelfde nacht kreeg Van Gogh een zware zenuwinzinking. In paniek sneed hij met een scheermesje zijn linkeroor af (of sneed er mogelijk een deel van af) .

Wat er daarna gebeurde is een legende geworden:

• Hij wikkelde het oor in krantenpapier
• Naar een nabijgelegen bordeel gelopen
• Leverde het oor af bij een vrouw genaamd Rachel, met de vraag om "dit voorwerp zorgvuldig te bewaren".

Ziekenhuisopname en nasleep

Van Gogh werd de volgende ochtend bewusteloos aangetroffen en naar het ziekenhuis in Arles gebracht . Later werd bij hem "acute manie met gegeneraliseerd delirium" vastgesteld. Het nieuws over het incident verspreidde zich snel en de dorpelingen – verontrust door zijn gedrag – ondertekenden een petitie waarin ze zijn verwijdering eisten.

Hoewel hij fysiek herstelde, waren de emotionele littekens blijvend. Hij verbleef de rest van zijn leven in en uit ziekenhuizen en psychiatrische inrichtingen.

Wat is er echt gebeurd? Concurrerende theorieën

Hoewel het verhaal algemeen bekend is, blijven veel details onduidelijk. Hier zijn een paar belangrijke theorieën :

1. Hij sneed het hele oor af

Op basis van de schets en de rapporten van dokter Felix Rey is het waarschijnlijk dat Van Gogh het gehele uitwendige oor heeft verwijderd en niet alleen de oorlel.

2. Het was zelfbestraffing

Van Gogh sneed zijn oor mogelijk af in een moment van intens schuldgevoel en emotionele overbelasting, nadat Gauguin was vertrokken.

3. Gauguin was erbij betrokken

Sommige geleerden suggereren dat Gauguin hem verwondde tijdens een zwaardgevecht of een gewelddadige gebeurtenis. Het verhaal werd later verborgen om beide partijen te beschermen.

4. Rachel was een vriendin, geen prostituee

Er is discussie over de identiteit van Rachel: mogelijk was zij iemand die Van Gogh volledig vertrouwde, waardoor het gebaar eerder symbolisch dan smerig was.

De psychologische context

Van Gogh leed waarschijnlijk aan een complexe mix van een bipolaire stoornis , epilepsie , psychose en mogelijk loodvergiftiging door verf. Zijn brieven uit die tijd tonen een man die overmand werd door artistieke ambitie, eenzaamheid en mentale kwelling.

In zijn eigen woorden aan broeder Theo:

Ik kan niet precies beschrijven wat er met me aan de hand is. Af en toe heb ik vreselijke angstaanvallen, schijnbaar zonder reden.

De kunst die volgde

Opmerkelijk genoeg hervatte Van Gogh na het incident zijn schilderkunst met verbazingwekkende energie. Kort daarna schiep hij enkele van zijn meest iconische werken, waaronder:

Zelfportret met verbonden oor

De Rode Wijngaard

De Berceuse

Deze aflevering markeerde het begin van de laatste en emotioneel meest intense fase van zijn carrière.

Conclusie

Dat Van Gogh zijn oor afsneed was geen sensationele actie – het was een tragische roep om verbondenheid, stabiliteit en vrede. Of het nu ging om een ​​psychische aandoening, liefdesverdriet of een combinatie van beide, de daad symboliseert de innerlijke strijd die zoveel kunstenaars en gevoelige zielen voeren.

Tegenwoordig willen we het incident niet opblazen, maar herdenken we het als een moment van kwetsbaarheid in een leven vol schoonheid, genialiteit en ondraaglijke strijd.